| 1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
HStAOrient5a: 46v taqsīm ėtmişlerdür ve qıṭāʿ‑i mezbūreye eqālīm-i sebʿa dėmişlerdür. İbtidāʾ‑i // iqlīm-i evvel ḫaṭṭ‑i istivādan vāqiʿ olmışdur tā iqlīm-i sābiʿa // varınca ve her bir iqlīmüñ nehār ve leyālīsi ṭūlen ve qaṣran // birbirine müteḥālifdür [!]. Ammā ḫaṭṭ ve arāżīsinüñ daḫı ṭūlı ve ʿarżı birbirine // müteḥālifdür [!]. Ammā ḫaṭṭ‑i istivāya qarīb olan mevāżiʿde // iḫtilāf‑i leyl ü nehār olmaz. Ḥaqīqati ʿilm‑i mevāżiʿde maʿlūm // olur. Wa‑hāḏā šaklu l‑aqālīmi [s‑sabʿā] [Drawing (3): “eqālīm‑i sebʿa” (Orient 5a, fol. 46v):] Representation of the seven cosmic climates Above the circle: [şeklü l‑eqālīm] Right, outside of the circle: maġrib Yeʾcūc Ṣīn [muḥīṭ-i ġarbī] Left, outside of the circle: maşriq şiddetü l‑ḥarr āḫirü l‑iqlīmi s‑sābiʿi ʿinde l‑cumhūr [muḥīṭ‑i şarqī] On top of the vertical line that divides the circle: el‑quṭbu l‑cenūbī At the bottom of the vertical line that divides the circle: quṭbu ş‑şimāl
Aqālīm‑i mezbūre aqālīm‑i ṭabīʿīye degüldür ḫuṭūṭ‑i bāqīye‑i hendesīyedür ḥükemā vażʿ ėtmişlerdür ve rubʿ‑i meskūnı ṭavāf ėden mülūk vażʿ ėtmişlerdür. Allāhu aʿlam] Ve maʿlūm ola ki qaçan Şems fevqa l-arż olsa ve vech‑i arżı // müsteżā olub nehār olur. Pes ṭop gibi arżuñ ẓıllı cihet‑i // şemsüñ muqābelesine düşer ki taḥte l- arżdur. Ol mekānda // leyl olur. ʿAksi daḫı böyledür yaʿnī Şems daḫı taḥte l‑arż [olsa] ẓıllı Marginal note (1) in Orient 5a, fol. 46v, beginns below and continues right: Ol mevżıʿa Sincār dėrler // imiş. Baġdāda qarīb bir // musaṭṭaḥ arż imiş ki rubʿ‑i // meskūnda ġālibā andan // düz yėr bulınmamış. Meʾmūn // ḫalīfe emriyle ol // mevżıʿda irtifāʿ olub // vażʿ-i maʿhūd üzre // misāḥat ėtmişler. ʿİlm‑i // mezbūr ḥāṣıl olmış. // Allāhu taʿālā aʿlam // ve aḥkam. Min lehū. Marginal note (2) in Orient 5a, in Arabic (from the middle to the top of fol. 46v): Wa fī l‑ḥarīfi [!] yaẓharu l‑yabsu wa‑l‑bardu // fa‑yantaqilu l‑abdānu qalīlan qalīlan ilā // l‑šitāʾi fa‑innahū iḏā waqaʿati l‑intiqāl // dafʿatan halakati l‑abdānu wa‑fasadat. // Wa‑ammā ḥarakatu š‑šamsi fa‑taʾammala fī // manāfiʿhā fa‑innahā law kānat wāqifatun // fī mawḍiʿin wāḥidin la‑štaddat al‑suḥūnatu [!] // fī ḏālika l‑mawḍiʿi wa‑štadda l‑bardu // fī sāʾiri l‑mawāḍiʿi lākinnahā taṭluʿu // fī awwali n‑nahāri mina l‑mašriqi // fa‑yaqaʿu ʿalā mā yaḥāḏīhā min waǧhi // l‑maġribi s̱umma lā yazālu yadūru // wa‑yaġšī ǧihat baʿda gihatin // ḥattā yantahīya ilā l‑ġurūbi 9 // fa‑yušriqu ʿalāl‑ǧawānibi š‑šarqīyati // fa‑lā yabqā mawḍiʿun makšūfun illā [The text moves vertically from the top to the bottom of the page, continues partly between the lines of the main text, then along the inner left margin upwards.] wa‑yaʾḫuḏu ḥaẓẓan min šaʿāʿi š‑šamsi wa‑ayḍan kāna llāhu yaqūlu: Laqad waqaftu fī ǧānibi l‑šarqi fa l‑ġanīyu qad rafaʿ banāʾ ʿalā kuwati l‑faqīri fa kāna lā yaṣilu n‑nūru lākinnahū taʿālā yaqūlu: in kāna l‑ġanīya // manaʿahū nuru š‑šāmsi fa‑ana udīru l‑falaka wa ‑udīruhā // ʿalayhi ḥattā yaǧida l‑faqīru naṣībahu. // Wa‑ammā manāfiʿu maylihā fī ḥarakatihā // ʿan ḥaṭṭi [!] l‑istiwāʾi fa‑naqūlu: // law lam yakuni l‑kawākibu ḥarakatan // fī l‑mayli la‑kāna t‑taʾṯīru maḥṣūṣan [!] // fī buqʿatin wāḥidatin fa‑kāna // sāʾiru l‑ǧawānibi yaḫlū ʿani l‑manāfiʿi // l‑ḥāṣilati minhū wa kāna llaḏī // yafūtu minhū mutašābihu // l‑aḥwāl wa‑kānati l‑quwwatu // hunāka li‑kayfīyatin uḫrā // wa‑ḫaṭṭ l‑mutawassiṭ baynahumā // kayfīyatan mutawassiṭatan // fa‑yakūnu fī mawḍiʿi // šitāʾin dāʾimin // yakūnu fīhi al‑hawau wa l‑ʿiǧāǧatu) wa‑fī mawḍiʿin āḫirin ṣayfun dāʾimun yūǧebu l‑iḥtirāq wa‑fī mawḍiʿin āḫirin rabīʿun aw ḥarīfun [!] lā yatimmu fīhi n‑nuḍaǧ wa‑law lam takun ʿawdātun mutataliyatun // wa‑kānati l‑kawākibu yataḥarraku ẓahran wa baṭnan la‑kāna l‑maylu qalīlan al‑manfaʿati [The remaining text is written on top of the page] wa‑kānat al‑[?] // šadīdata l‑ifrāṭ // wa‑kāna yaʿriḍu // qarīban mimmā law lam // yakun mayl wa‑law // kānati l‑kawākibu // asraʿa ḥarakatin min hāḏihi la‑mā kamalati // l‑manāfiʿu wa‑mā // tammat fa‑ammā iḏā // kāna hunāka // mayl yaḥafaẓu l‑ḥarakata // fī waǧhin muddatin // lam yantaqil ilā ǧihatin // uḫrā bi‑miqdāri // l‑ḥāǧati wa‑yabqā // fī kulli ǧihatin burhatan // tamma bi‑ḏālika taʾṯīruh. // Tefsīr-i Kebīr. |